Utracone w tłumaczeniu? Tytuły filmowe

Czy zastanawialiście się kiedyś dlaczego polskie tytuły amerykańskich czy angielskich filmów całkiem się różnią od oryginalnych? Odpowiedź jest prosta: wiąże się to z chęcią przyciągnięcia widza przed ekran. Celem tytułu filmowego jest zachęcenie widza do oglądnięcia danego filmu. Tytuł powinien być więc short and catchy (krótki i chwytliwy). 

Język polski różni się od angielskiego nie tylko pod względem gramatyki (różnorodność czasów), fleksji (końcówki odmiany w języku polskim, których brak w angielskim), leksyki (słowa, których brak w języku polskim, a które występują w angielskim i odwrotnie; słowa wieloznaczne), fonetyki (brzmienie słów, rym, rytm, intonacja), ale także pod względem kulturowym. Różnice te wpływają na tłumaczenie tytułów filmów na język polski. W konsekwencji zmianie ulega nie tylko konstrukcja języka, ale także jego interpretacja kulturowa i znaczeniowa. 

Oto kilka tytułów filmowych, których tłumaczenia polskie i angielskie różnią się między sobą:

1)      Prison Break – Skazany na śmierć (zamiast: Ucieczka z więzienia)

Mimo, że tylko pierwszy sezon filmu opisuje próbę odbicia niewinnie skazanego na śmierć mężczyzny oraz ucieczkę z więzienia, to tytuł Skazany na śmierć okazuje się być bardziej chwytliwy, dlatego też wygrywa z dosłownym tłumaczeniem angielskiego tytułu. 

2)      Shark tale – Rybki z ferajny (zamiast: Rekinia opowieść)

Tytułowy „rekin” został zmieniony na „rybki”, aby w ten sposób dostosować tytuł bajki do najmłodszych odbiorców, dla których słowo „rekin” kojarzy się z czymś złym.

3)      Failure to launch – Miłość na zamówienie (zamiast: Niepowodzenie w ustatkowaniu się)

Angielskie słowo „launch” jest wieloznaczne, w związku z czym trudno jest dobrać odpowiednie polskie tłumaczenie. Kierując się tematyką filmu jego tytuł można zinterpretować jako trudność młodego mężczyzny związana z opuszczeniem rodzinnego gniazda, co po polsku brzmi nie najlepiej. Ponadto tytuł ten jest zbyt długi i niezachęcający. Tytuł Miłość na zamówienie nie tylko metaforycznie oddaje główny sens filmu, ale także przyciąga widza pewnego rodzaju grą słów. 

4)      Heartbreak Kid – Dziewczyna moich koszmarów (zamiast: Łamaczka serc)

Dosłowne tłumaczenie „Łamaczka serc” w ogóle nie oddaje treści filmu. Komedia ta opowiada historię mężczyzny, który po małżeństwie z pewną kobietą, odkrywa, że posiada ona właśnie te wady, których on nie może znieść. 

5)      Notebook – Pamiętnik (zamiast: Notatnik)

Historia miłosna dwojga ludzi, która zaczęła się w przeszłości i trwa nadal. Mężczyzna opowiada swojej mającej problemy z pamięcią żonie ich własną historię. Pamiętnik jest więc dużo lepszym wyborem niż dosłowny „Notatnik”. 

6)      Finding Neverland – Marzyciel (zamiast: Odkrywając/znajdując Nibylandię)

Tytuł „Marzyciel” jest krótszy i bardziej odpowiedni fleksyjnie niż imiesłowowe „odkrywając/znajdując”.

7)      Minority Report – Raport specjalny (zamiast: Raport mniejszości)

Angielskie „minority” określa mniejszości narodowe lub etniczne. Słowo to zostało więc zastąpione neutralnym słowem „specjalny” po to, aby nie wzbudzać skojarzeń niezwiązanych z filmem. 

8)      Die Hard – Szklana pułapka – (zamiast: Ciężka śmierć)

Dosłowne tłumaczenie tytułu wskazuje na pewną okrutną zbrodnię, która mogłaby być głównym wątkiem filmu. Tytuł Szklana pułapka jest nie tylko chwytliwy, ale też pobudza wyobraźnię oraz zainteresowanie widza, a co najważniejsze trafnie odnosi się do fabuły filmu, w której bohaterowie zostają uwięzieni w szklanym wieżowcu. 

9)      Keeping up appearances – Co ludzie powiedzą (zamiast: Zachowując pozory)

Mimo, że znaczenie tytułu „Zachowując pozory” jest trafne, to jego imiesłowowa forma jest trochę niezgrabna stylistycznie. Tytuł Co ludzie powiedzą doskonale przemawia do polskiego widza, któremu nie obce są małomiasteczkowe obawy przed opinią sąsiadów. 

10)  Cruel Intentions – Szkoła uwodzenia (zamiast: Okrutne zamierzenia)

Dosłowne tłumaczenie tytułu wskazuje na film typu thriller, Cruel Intentions jest natomiast filmem o sztuce uwodzenia, wchodzenia w relacje damsko-męskie. Dosłowny tytuł jest więc zbyt ostry i wskazuje na zupełnie inny typ filmu. 

Nikogo już chyba nie zdziwi „nietypowy” sposób tłumaczenia tytułów filmowych.